Voluspå
1
Om ljod bed eg alle
helga lydar,
store og småe
søner åt Heimdall.
Det vil du, Valfader,
at vel eg fortel
frå fyrndeheim
det som fyrst eg minnest.
2
Jotnar eg minnest
i opphav borne,
dei som fordom
meg fostra hadde.
Nie heimar,
nie innvere,
heilagt stortre,
før det spratt or mold.
3
Årle i old
var det Yme bygde;
var ei sand eller sjø
eller svale bylgjor;
jord var ikkje,
opphimmel ikkje;
var Ginnungagap,
men gras var ikkje,
4
før Burs søner baud
bøar seg lyfte,
dei som Midgard
mætan skapte.
Sol skein sunnan
på steinar i sal,
då grodde grunnen
med grønan lauk.
5
Sol kom sunnan,
syster åt månen,
slo høgre handi
om himmelhestar.
Sol ikkje visste
kvar salar ho åtte,
Måne ei visste
kvar makt han åtte,
stjernor ei visste,
kvar stader dei åtte.
6
Tivar alle
på tingstolar gjekk,
dei høgheilage
heldo rådlag:
natt og near
namn dei gåvo,
morgon likeins
og middagsleite,
undorn og aftan,
til år å rekne.
7
Hittast æser
på Idavollen,
og borg og hov
høgt dei timbra.
Dei avlar lagde
og eigner smidde,
dei tenger laga
og tòlar gjorde.
8
Med tavl på tunet
dei trøydde seg glade
- var deim visst ikkje
vant på gull -
til tri der kom
tussemøyar
med avle og age
frå Jotunheimen.
9
Tivar alle
på tingstolar gjekk,
dei høgheilage
heldo rådlag:
kven skaren av dvergar
skapa skulle
or blodet åt Brime
og Blåins leggjer.
10
Vart Modsogne skapt,
mætast var han
av dvergar alle,
men Durin dernest.
Manneskapnader
mange dei gjorde,
dvergar, or jordi,
som Durin det sagde.
11
Nye, Nide,
Nordre, Sudre,
Austre, Vestre,
Altjov, Dvalin,
Nå og Nåin,
Niping, Dåin,
Bivur, Båvur,
Bombur, Nore,
Ån og Ånar,
Åe, Mjødvitne.
12
Vigg og Gandalv,
Vindalv, Torin,
Trå og Tråin,
Tekk, Lit og Vit,
Ny og Nyråd,
no hev eg dvergar -
Regin og Rådsvinn -
retteleg nemnt.
13
File, Kile,
Fundin, Nåle,
Hepte, Vile,
Hanar, Sviur,
Billing, Brune,
Bild og Bure,
Frå, Hornbore,
Fræg og Lone,
Aurvang, Jare,
Eikinskjalde.
14
D'er tid til dvergar
i Dvalins fylgje
for mannelyden
til Lovar å telja.
Frå Sals steinar
ut dei sette
mot Aurvang-stader
og Joruvollar.
15
Der var Draupne
og Dolgtrase,
Hå, Haugspore,
Levang, Gloin,
Dore, Ore,
Duv, Andvare,
Skirve, Virve,
Skavid, Åe.
16
Alv og Yngve,
Eikinskjalde,
Fjalar og Froste,
Finn og Ginnar;
kjent skal vera,
med folk er i verdi,
langfedrar alle
i Lovars ætti.
17
Til tri der kom
av tjodi denne
høge og hæve
æser til husar.
Fann dei på land
lite maktande
Ask og Embla
utan lagnad.
18
Dei åtte kje ande
eller åthug hadde,
korkje let eller lag
eller livsens varme.
Ande gav Odin,
åthug Høne,
let fager Lodur
og livsens varme.
19
Ask veit eg stande,
heiter Yggdrasil,
høgt tre, vatna
med kvitande våg.
Derfrå kjem dogg
som i dalane fell.
Stend alltid han grøn
over Urdarbrunnen.
20
Derfrå kjem møyar
mangt vitande
tri frå den sal,
under treet stend.
Urd het den eine,
den andre Verdande,
dei runeskior skar,
Skuld den tridje.
Dei lov lagde,
dei liv kåra,
for mannelyden
dei lagnad seier.
21
I aust sat den gamle
i jarnskogen
og fødde der
Fenres ungar.
Nett den eine
av alle desse
vert solar-tjuven
i trolleham.
22
Matar seg mett
på mannelik,
om gudegardar
gøyser han blod.
Svart vert solskin
sumrane etter,
veret vålyndt.
Veit de nok, eller kva?
23
Ho folkstrid i heimen
den fyrste minnest,
då dei Gullveig
med geirom støytte,
og i Hårs hall
dei henne brende.
Dei tri gong' brende
den tri gong' borne.
ofte, ei sjeldan,
då enn ho lever.
24
Dei Heid ho kalla,
der til husar ho kom,
spåvise volva.
Vakte ho gandar,
med seid fór ho støtt,
seida med ihug,
uneleg alltid
for illkyndt kvende.
25
Tivar alle
på tingstolar gjekk,
dei høgheilage
heldo rådlag:
skulle æser
avlåt gjeva
eller offer alle
gudar eige?
26
Spjut heiv Odin
og skaut i flokken,
det var folkestrid
den fyrste i heimen.
Broten vart bordvegg
i Asa-borgi,
vaner på opne
vollar sprungo.
27
Tivar alle
på tingstolar gjekk,
dei høgheilage
heldo rådlag:
kven hadde lufti
med løynsvik blanda
eller jotunætti
Ods møy gjevi?
28
Einast Tor der tok i,
tròten av harm;
han sjeldan sit
når slikt han fretter.
Brotne vart eidar,
ord og lovnad,
sætter alle
som sannfeste var.
29
Veit ho Odins
auga er løynt
i den mæte
Mimesbrunnen.
Mjød drikk Mime
morgon kvar ein
av Valfaders pant.
Veit de nok, eller kva?
30
Veit ho løynd er
Heimdalls ljod
under heilage
høgreiste treet.
Over vert sprøytt
stride fossar
av Valfaders pant.
Veit de nok, eller kva?
31
Ho einsam sat ute
då Ygg der kom,
åsa-gubben,
og i augo henne såg:
" Kva mun du meg frega,
kvi freistar du meg?
Alt veit eg, Odin,
kvar du auga løynde."
32
Gav henne Herfader
haugar av gull,
ringar, fe-muner,
at ho frøde seie
og løyndomar
i ljoset bere.
Såg ho høgt og lågt
i heimar alle.
33
Såg ho valkyrjor
vidan komne,
greidde te ride
åt gudetjodi.
Skuld ho heldt skjold,
Skogul var med,
Gunn, Hild, Gondul
og Geirskogul.
34
Eg såg for Balder,
bjarte guden,
Odins-sonen,
orloga løynd.
Var han vaksen
høgt over voll,
mjuke, fagre
mistelteinen.
35
Vart av teinen,
som tottest så grann,
skadeskot stygt,
Hòd han skaut.
Men Frigg ho gret
i Fensalom
over våden i Valhall.
Veit de nok, eller kva?
36
Då mun Våle
våbandi snu,
heller hardgjort
var hapt av tarmar.
37
Såg ho bunden kulten
i kjeldelunden,
sviplik sviklyndte
Loke-sellen.
Sit der Sigyn;
men storleg glede
ho visst ikkje hev.
Veit de nok, eller kva?
38
Garm han gøyr
føre Gnipaheller,
festet slitnar,
og Freke han renn.
Fram ser eg lenger,
fulla kan eg tala
om ragnarok,
ramt for sigtivar.
39
Sat der på haugen
og slo på harpa
gygrehyrding,
glade Egde.
Gol om honom
i gagleskogen
fager raud hane,
som Fjalar heiter.
40
Gól over æser
Gullinkambe,
som hjå Herfader
heren vekkjer.
Ein annan gjel
i jordi nede,
sótraud hane,
i salom åt Hel.
41
Sal ser ho stande
frå soli vend
på Nåstrandi,
mot nord snur døri.
Fell eiterdropar
inn om ljoren,
og heile salen
av hoggorm er fletta.
42
Å fell austan
om eiterdalar,
full av saks og sverd,
Slid heiter ho.
Ser ho der vada
i straumar tunge
menn meinsvorne
og mordvargar
og den som maktstel
annans møy.
Der saug Nidhogg
nåekroppar,
varg sleit i lik.
Veit de nok, eller kva?
43
Stod det i nord
på Nidavollar
ein sal av gull
for Sindre-ætti.
Ein annan stod
på Ukolne,
jotuns bjorsal,
han som Brime heiter.
Garm gøyr høgt
føre Gnipaheller,
festet slitnar,
og Freke han renn.
44
Hardt er i heimen,
hórdom kaldleg,
øks-old, sverd-old,
skjoldar klovna,
vind-old, varg-old,
før verdi øydest,
grunnen gjallar,
gygrar fljugande.
45
Brødrar kvarandre
banesår gjev,
systrungar skal
sin skyldskap spille.
(Frendskapsbandi
er brostne alle.)
Mun ingen mann
sin målsven spara.
46
Mims søner leikar seg,
men lagnads-slåtten
gjeng på giddande
gjallarhornet.
Høgt blæs Heimdall,
set horn til vers,
mæler Odin
med Mims hovud.
47
Skjelv Yggdrasils
ask standande,
ym aldrug tre,
og jotun losnar.
Hustrar alle
på helvegar,
før enn Surts
skylding det gløyper.
48
Koss er med åsom,
koss er med alvom ?
Gnyr Jotunheim all,
æser er på tinge;
dvergane styn
føre steindørom,
veggbergs vlse menn.
Veit de nok, eller kva2
Garm gøyr høgt
føre Gnipaheller,
festet slitnar,
og Freke han renn.
49
Rym ek austan
med opplyft skjold,
Jormungand vrid seg
i jotunsinne.
Orm skjek kvervlar,
og ørni klikkar,
slit gråbleik i nåar;
Naglfar losnar.
50
Skip fer austan,
skride mun Muspells
lydar på hav,
men Loke styrer.
Tusse-flokken
Freke fylgjer,
med deim er bror
til Byleist i lag.
51
Surt fer sunnan
med svidande eld;
det skin av sverdet
så soli bleiknar.
Grjotbergi dett,
gygrane skvett,
menn på helveg hastar,
himmelen klovnar.
52
Atter sorgi
sår fær Lin
når Odin til strid
mot ulven stemner,
og Beles bjarte
bane mot Surt;
der mun Friggs ven,
den kjære, falle.
53
Garm gøyr høgt
føre Gnipaheller,
festet slitnar,
og Freke han renn.
Då kjem den store
Sigfaders son,
Vidar vega
skal valdyret.
I Kvedrungs-sonen
sverdet han høgg
heilt til hjarta,
og hemnd er faren.
55
Kjem den storfræge
son åt Lodyn,
Odins-sonen,
vil ormen vega.
Han legg til med makt,
Midgards verjar.
Og frå heimane
folki rømer.
56
Det gøyser eiter
og gneistar sprutar
or gapande munnen
på Midgardsormen.
Gjeng fet nie
Fjorgyn-sonen,
gruv, frå ormen
med grunnfest heider.
57
Sol mun svartne,
sig jord i hav,
av himmelen kverv
klåre stjernor.
Eimen gøyser,
og elden sleikjer.
Logar leikar
lukt til himmels.
58
Garm gøyr høgt
føre Gnipaheller,
festet slitnar,
og Freke han renn.
59
Ser ho opp koma
andre gongen
jord or havet
atter grønkledd.
Fossane fell,
flyg ørn over,
ho som på fjell
fisken veider.
60
Hittast æser
på Idavollen,
om leie tindorm
dei lenge talar,
legg seg på minne
lagnads-burdar
og Fimbul-ty's
forne runer.
61
Då mun atter
undersame
tavlor av gull
i graset finnast,
som dei åtte
i opphavstidi.
62
Då mun åkrar
usådde vekse.
Ilt mun batne,
Balder han kjem.
Hòd og Balder
bur på tufti
i valtiva-ve.
Veit de nok, eller kva?
63
Tun-tre Høne
trygg kan velja,
og brødre-søner
byggje saman
i Vindheim vide.
Veit de nok, eller kva?
64
Sal ser ho stande
fagrar' enn sol,
med gull er han tekt,
på Gim-lé.
Der skal sviklause ætter
eige heime,
og i alder og æve
une njote.
65
Då den store
stig på domstolen,
han frå det høge,
som heimen styrer.
Han saker sætter
og domar set,
set ve som alltid
vara skal.
66
Kjem den dimme
draken fljugande,
fråneorm, nedan
frå Nidafjelli.
Ber lik i fjørom,
flyg over voll
Nidhogg nå bleik.
No mun ho søkke.
